Het thema vertrouwen is voor mij nog niet uitgeput, er is veel over te vertellen. Gebrek aan vertrouwen kan ons weghouden bij het ervaren van de verbinding met anderen, het kan ons ervan weerhouden ons te manifesteren op de manier waarop we dat het liefste willen en het kan ons vasthouden in degene die we niet willen zijn.
Dat vertrouwen ook een overlevingsmechanisme kan zijn is een andere kant van het verhaal. Een kind heeft vertrouwen in de persoon die hem mishandeld of misbruikt. Naast het feit dat er allerlei nare dingen met hem gebeuren, is papa ook de man die voorleest, met hem naar de dierentuin gaat en hem naar zijn vriendjes en de sportclub brengt. Het kind moet hem wel vertrouwen want hij is afhankelijk van zijn vader voor zijn overleving.
In dit geval geeft het kind zichzelf vaak de schuld van de mishandelingen. “Als ik nou maar niet zo lastig was geweest, als ik nou maar niet dat snoepje had gepikt, als ik nou maar niet een onvoldoende had gehaald voor rekenen, als ik nou maar….” Door zichzelf de schuld te geven, kan hij zijn
vader vrijpleiten en van hem blijven houden. Intussen kan hij dromen van de toekomst: “Als ik later groot ben, wordt alles anders.”Dit is het vertrouwen op de goede afloop.
Een voorbeeld hiervan is van een cliënt die ik Lisa zal noemen (ondanks dat het niet haar eigen naam is, heb ik haar toch gevraagd of ze het goed vindt dat ik dit stukje plaats. Zo houdt ik ‘Het Vierkant van Vertrouwen’ in stand).
Zij is als kind van 10 door haar vader in de steek gelaten. Hij ging terug naar zijn geboorteland. In tegenstelling tot zijn belofte om haar op te zoeken en te schrijven, heeft hij nooit meer contact opgenomen. Zij was altijd zijn lievelingetje en ze was gek op hem. Doordat hij niets meer van zich liet horen, ging ze twijfelen aan zijn gevoelens voor haar en daarmee aan haar eigen gevoel dat hij van haar hield. Daarnaast bleef ze hopen dat hij terug zou komen en haar alsnog zijn liefde zou bewijzen.
Deze hoop als overlevingsmechanisme werd me duidelijk tijdens een sessie:
Lisa heeft een moeizame relatie met haar vriend. Al eerder is duidelijk geworden dat zij haar vader op hem projecteert. Ze zegt tijdens de sessie: “Het komt wel goed. ”Ik vraag: “Stel dat het niet goed komt?” Lisa schiet naar voren en zegt aanvallend: “Ja, misschien klinkt het arrogant, maar ik ben ervan overtuigd dat het goed komt. Dom hè, maar ik weet het zeker!”
Ik heb haar de hele sessie nog geen oordeel over zichzelf horen vellen, dus dit valt me op. Wat gebeurt er? Ik val haar overtuiging aan dat het wel goed komt en zij gaat in de aanval terwijl ze tegelijkertijd zichzelf veroordeelt. Ze zegt dat ze dit doet vanuit pleasen en dat ze zichzelf veroordeelt zodat ik ook een beetje gelijk krijg. “In mijn gevoel heeft iemand een oordeel over mij en daar wordt ik boos om, maar schijnbaar heb ik het gevoel dat ik de ander tegemoet moet komen. Je vind iets van mijn overtuiging!”
Ik vertel dat ik geen oordeel heb over haar overtuiging. Dat ik hem alleen wil onderzoeken. Ik leg uit hoe onveilig het voor haar is dat ik haar overtuiging ter discussie stel. Dat ze daardoor in haar patroon schiet en dat het daardoor helder wordt, waardoor we ermee kunnen werken.“ Wat zou er gebeuren als je deze overtuiging loslaat?” Lisa antwoordt: “Dan raak ik in paniek, dan weet ik niet meer wat er gaat gebeuren en dan ga ik houvast zoeken en bevestiging vragen.’’Als het niet goed zou komen met haar vriend, zou het zijn alsof haar vader haar voor de tweede keer in de steek zou laten.
We vermengen de ladingen in het gevoelscentrum in haar buik.
Een week later belt ze me op. Ze moet alleen maar huilen en voelt zich wanhopig. In ons gesprek wordt duidelijk dat ze in een rouwproces is gekomen. Door de hoop los te laten op de terugkeer van haar vader komt ze in de realiteit terecht: hij is niet terug gekomen. Nu kan ze alsnog het verdriet gaan verwerken over het verlies van haar vader.
Comments